Boşanma ve Nafaka Hukuku
BOŞANMA DAVASI NEDİR ?
Eşler hayattayken kanunda öngörülmüş olan bir sebebe dayanarak, birinin açacağı dava sonucunda evlilik birliğine hakim kararı ile son verilmesidir.
İnşai nitelikte bir dava olup, anlaşmalı ve çekişmeli olmak üzere 2 türlüsü vardır.
ANLAŞMALI BOŞANMA
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 166/3’e göre; ” Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır.
Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır.
Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir.
Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur.
Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.”
Görüldüğü üzere anlaşmalı boşanma hususu tarafların boşanmanın sonuçları konusunda anlaştığı durumlarda belli şartlar dahilinde gerçekleştirilir.
Bu şartlar şu şekildedir;
Evlilik en az 1 yıl sürmüş olmalıdır.
Hakimin tarafları bizzat dinlemesi gerekmektedir. (Uygulamada farlılıklar olabilmektedir.)
Tarafların yapmış oldukları anlaşmanın hakim tarafından uygun bulunması gerekmektedir.
Bu şartların gerçekleşmesi halinde ve tarafların hür iradeleri ile hazırlamış oldukları boşanma protokolü doğrultusunda boşanmalarına karar verilir.
Boşanma protokolü kapsamında; anlaşma hususu, velayet, kişisel ilişki tesisi, maddi ve manevi tazminat, mal paylaşımı, yargılama giderleri ve vekalet ücreti gibi konuların düzenlenmesi gerekmektedir.
Tarafların bu bahsi geçen konularda anlaşmaya varmaları halinde boşanma gerçekleşecektir.
Çekişmeli boşanmaya nazaran daha kısa süren bu davalar tek celsede bitmektedir.
Ortalama en fazla 3 veya 4 hafta içinde dosya karar bağlanıp boşanma davası bitmektedir.
Önemle belirtilmesi gereken bir diğer konu ise; protokolün hazırlanması ve dosyanın ilerlemesi aşamalarının uzman bir avukat yardımı ile devam ettirilmesidir.
Aksi takdirde ağır ve telafisi imkansız hukuki kayıplar ortaya çıkabilmekte, vatandaşın mağduriyeti oluşabilmektedir.
ÇEKİŞMELİ BOŞANMA ve SEBEPLERİ
Tarafların boşanma ve sonuçları bakımından anlaşamamaları halinde açılacak olan dava çekişmeli boşanma davasıdır.
Anlaşmalı boşanma davasına göre daha zor ve uzun bir süreç olan çekişmeli boşanma davasının sonuca oluşabilmesi için birtakım şartlar aranmaktadır.
Özel ve genel olmak üzere 2 tür boşanma sebebi vardır.
Kısaca bu sebeplere ve kanuni dayanaklarına değinecek olursak;
Özel Boşanma Sebepleri
Zina ( TMK Md. 161)
Hayata Kast , Pek Kötü Muamele ya da Onur Kırıcı Davranış (TMK Md. 162)
Küçük Düşürücü Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK Md. 163) Terk (TMK Md. 164)
Akıl Hastalığı ( TMK Md. 165)
Genel Boşanma Sebepleri
Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması (TMK Md. 166/1-2)
Ortak Hayatın Yeniden Kurulamaması (TMK Md. 166/4)
Boşanma davası açma hakkı kişiye mutlak sıkı sıkıya bağlı haktır.
Bu sebeple eşlerden birinin ölmesi halinde boşanma davası açılamaz, şayet dava devam ederken eşlerden biri ölürse bu takdirde dava düşer.
YARGILAMA USULÜ, GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Boşanma davaları yazılı yargılama usulü ile görülmektedir. İki tarafın da 2 dilekçe hakkı bulunmaktadır.
Davacı taraf yani boşanma davasını açan taraf dava dilekçesi ve cevaba cevap dilekçesi vermekte, davalı taraf cevap dilekçesi ve 2. Cevap dilekçesi vermektedir.
Hukuk davalarının, özellikle boşanma davalarının temelinin iyi atılması adına dilekçeler aşamasında gerekli ihtimam (özen) gösterilmelidir.
Dilekçeler aşaması sona erdiğinde; önce ön inceleme duruşması yapılmakta, akabinde tahkikat aşamasına geçilerek karar verilmektedir.
Bunlara ek olarak boşanma davası için öngörülen bazı usul kuralları vardır.
TMK Md. 184’e göre; “Boşanmada yargılama, aşağıdaki kurallar saklı kalmak üzere Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa tâbidir:
- Hâkim, boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe, bunları ispatlanmış sayamaz.
- Hâkim, bu olgular hakkında gerek re’sen, gerek istem üzerine taraflara yemin öneremez.
- Tarafların bu konudaki her türlü ikrarları hâkimi bağlamaz. Hâkim, kanıtları serbestçe takdir eder.
- Boşanma veya ayrılığın fer’î sonuçlarına ilişkin anlaşmalar, hâkim tarafından onaylanmadıkça geçerli olmaz.
- Hâkim, taraflardan birinin istemi üzerine duruşmanın gizli yapılmasına karar verebilir.”
Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleri olup; Aile Mahkemeleri’nin olmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.
Yetkili mahkeme konusu ise TMK Md. 168’de belirtilmiştir;
“Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.” şekildedir;
BOŞANMA DAVASININ SONUÇLARI
Davanın sona ermesi ile beraber boşanmanın bazı sonuçları ortaya çıkar. Bunlar şu;
Boşanma : Davanın en doğal sonucu olarak taraflar arasındaki evlilik birliği sona erer. Kararın kesinleşmesi ile beraber taraflar resmi olarak boşanmış olur.
Maddi ve Manevi Tazminat : 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlendiği üzere; “..Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.
Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir..”
Söz konusu tazminat kalemlerinin belirli olacak şekilde dava açılarak talep edilmesi gerekmektedir. Hakim re’sen bu konuda hüküm kuramaz.
Şayet boşanma davasının açılması ile beraber bu tazminatlar talep edilmemişse boşanmanın davasının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde dava açarak talep edebilirler.
Türk Medeni Kanunu’nun 178. Maddesine göre ; “..Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar..”
Dolayısıyla boşanma davası ile beraber ya da boşanma davasında verilen karaırn kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde maddi ve manevi tazminat talebinde bulunulması gerekmektedir.
Velayet : Yine 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 182. Maddesine göre;
“..Mahkeme boşanma veya ayrılığa karar verirken, olanak bulundukça ana ve babayı dinledikten ve çocuk vesayet altında ise vasinin ve vesayet makamının düşüncesini aldıktan sonra, ana ve babanın haklarını ve çocuk ile olan kişisel ilişkilerini düzenler. (Ek ikinci fıkra:24/11/2021-7343/37 md.)
Mahkeme, kararında kişisel ilişki düzenlemesinin gereklerinin yerine getirilmemesi hâlinde, çocuğun menfaatine aykırı olmamak kaydıyla velayetin değiştirilebileceğini ihtar eder.
Velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur.
Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır.
Hâkim, istem hâlinde irat biçiminde ödenmesine karar verilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir..”
Evlilik bitrliği devam ederken velayet taraflar arasında ortaktır.
Ancak evlilik birliğinin sona ermesi ile beraber hakim müşterek çocuğun velayetini taraflardan birisine verir.
Türk Hukukunda, boşanma ile beraber velayetin ana ve baba tarafından birlikte ortak kullanımı kabul edilmemektedir.
Velayetin takdiri yapılırken müşterek çocuğun menfaati gözönünde bulundurulacaktır.
Boşanma davasının sonunda velayeti kendisine verilmeyen taraf için çocukla kişisel ilişki kurması konusunda da hüküm kurulacaktır.
Kişisel ilişki için talebe gerek yoktur ; hakim re’sen bu konuda hüküm kuracaktır.
Hakim bu konuda da karar verirken sadece çocuğun üstün yararını gözönünde bulunduracaktır.
Nafakalar : 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 175. Maddesi’ne göre;
“.. Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz..”
bu nafaka türüne yoksulluk nafakası denilmektedir.
Her iki tarafta talep edebilmektedir; hakim bu konuda re’sen hüküm kuramaz.
Elbetteki belli başlı şartları bulunmaktadır.
Buna ilaveten velayeti kendisine verilmeyen tarafın müşterek çocuğun bakım ve giderlerine katlanma yükümlülüğü bulunmaktadır.
Bu yükümlülük nedeniyle iştirak nafakasına hükmedilir.
Son olarak da boşanma davasının açılması ile beraber hakim gerekli önlem ve tedbir kararlarına hükmeder.
TMK 169’a göre; “.. Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır..”
Bu önlem kapsamında dava süresince geçerli olmak üzere bağlanan aylığa ise tedbir nafakası denir.
Mal Rejimi Tasfiyesi : 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 179. Maddesi’ne göre;
“.. Mal rejiminin tasfiyesinde eşlerin bağlı olduğu rejime ilişkin hükümler uygulanır..”
Anlaşmalı boşanma davalarında taraflar dilediği gibi anlaşarak mal paylaşımında bulunabilir.
Ancak mal paylaşımında çekişme olması halinde taraflar mal rejiminin tasfiyesi davası açmalıdır.
Bu dava boşanma davası ile beraber veya davadan sonra açılabilmektedir.
Boşanma davası ile beraber açılması halinde, uygulamada boşanma davası bekletici mesele yapılmaktadır.
Bu sebeple boşanma davasının sonucunda mal rejiminin tasfiyesi olmaktadır.
Önemli ve en çok hak kaybının yaşandığı konu olması hasebiyle avukat vasıtasıyla davanın yürütülmesi tavsiye edilmektedir.
Ziynet Eşyası : Düğünde takılan altınlar ve takılar ile ilgili talepler boşanma davası ile öne sürülebileceği gibi boşanma davasının kesinleşmesinden sonra ayrı bir dava ile de öne sürülebilir.
Bu konuda yüksek mahkeme tarafından verilen değişik içtihatlar bulunmaktadır.
Düğün takıları kişisel mal olarak kabul edildiği için boşanmada mal paylaşımı hesaplamasına da dahil edilemez.
YÜKSEK MAHKEMEYE GÖRE ÖRNEKLER
Yüksek Mahkeme kurmuş olduğu hükümlerde boşanmada kusur olarak nitelendirilen ve boşanmaya neden olan olayları, davranışları belirtmiştir.
Derlediğimiz kadarıyla bu davranışlar şu şekildedir;
İlgisiz davranmak / Eşin Sara ( Epilepsi) Tedavisinden Kaçınması /
Kayınpeder – Kayınvalide Problemleri / Kadının Ev İşlerini Yapmaması / Eşini Yurtdışına Götürmemek /
Ağız Kokusu veya Vücut Kokusu / Eşini İşyerinde Küçük Düşürmek / Eşini Kendi Ailesiyle Beraber Oturmaya Zorlamak /
Eşe Küçük Düşürücü Sözler Söylemek / Eşin Sağlığı İle İlgilenmemek / Cinsel İlişkiye Girmemek / Evin Kilidini Değiştirmek / Sevgisiz Davranmak /
Aldatmaya Çalışmak / Alay Etmek / Başkalarıyla Kıyaslamak / Kız (Bakire) Çıkmadığı İçin Suçlamak / Eşinden İğrendiğini Söyleme /
Eşiyle Evlendiğine Pişman Olduğunu Söylemek / Eşinden Soğuduğunu Söylemek / Aile İle Görüştürmemek / Eşini Tehdit Etmek /
Çocuğun Kendisinden Olmadığı İle Suçlamak / Sapık İlişkiyle Suçlamak / Başkalarıyla Görüştürmemek / Sadakatsizlikle Suçlamak /
İktidarsızlıkla Suçlamak / Evi Sıklıkla Terk Etmek / Beden Temizliği ile İlgilenmemek / Eşi Çalıştırmamak / Cinsel İlişki Kurmamak /
Cinsel İçerikli Uygunsuz Görüntüler Seyretmek, Seyrettirmek / Evlilik Dışı Çocuğu Olmak / Eşine Fiziksel Şiddet Uygulamak /
Kesici Aletle Yaralamak / Aşırı İçki Kullanmak / Eşinin Ceplerini Karıştırmak / Üvey Çocuğa Kötü Davranmak / Doğumunda İlgilenmemek /
Tarikata Katılmak / İnternet Bağımlısı Olmak / “Erkek Değilsin” Demek / Ayrı Odada Yatmak / Eski Sevgili Veya Nişanlıyla Görüşmek / Küçümsemek /
Evlilik İçi Tecavüzde Bulunmak / Cimrilik / Eve Haciz Getirmek / Evlilik Sırlarını Başkasına Anlatmak / Aşırı Derecede Kıskançlık /
Ev Eşyalarına Bilerek Zarar Vermek / Ters İlişkiye Zorlamak / Eğitim Görmesini Engellemek / Eşini Sevmediğini Söylemek / Evden Kovmak /
Eski Sevgilisini Unutamadığını Söylemek / Güven Sarsıcı Davranışlarda Bulunmak / Telefon İle Görüştürmemek / Sebepsiz İntihara Kalkışmak /
Başkası İle Evleneceğini Söylemek / Kadının Hakaret Etmesi / Giyim Konusunda Baskıda Bulunmak / Küçük Düşürücü Suçtan Mahkumiyet.
SIKÇA SORULAN SORULAR
Eşim boşanmak istemiyor bu durumda ne yapabilirim ? Hangi davayı açmalıyım ?
Bu durumda çekişmeli boşanma davası açılmalıdır. Tarafların boşanma ve ferisi niteliğindeki konularda uzlaşması halinde anlaşmalı boşanma davası açılır.
Boşanma davası ne kadar sürer?
Anlaşmalı boşanma davası tek celsede (Genellikle ilgili evrakların teslim edildiği gün) sonuçlanmaktadır.
Ancak çekişmeli boşanma davalarının yerel mahkemede sonuçlanması ortalama 4 celse sürmektedir.
Tabi ki bahsi geçen süre ortalama olup, somut olayın özelliklerine göre değişkenlik arz edebilmektedir.
Çekişmeli boşanma davasının kesinleşmesi ise ortalama 1-3 yıl sürmektedir.
Boşanma davası sonucunda verilen karar itiraz edebilir miyim ?
Yerel mahkeme kararına karşı istinaf, istinaf mahkemesi kararına karşı da şartları oluşması halinde temyize başvurularak kararın kaldırılması değiştirilmesi istenebilir.
Boşanma davası nerede açılır ?
Çekişmeli boşanma davaları eşlerin son defa altı ay birlikte oturdukları yer mahkemesinde veya taraflardan birinin yerleşim yerinde bulunan mahkemede açılmaktadır.
Görevli mahkeme ise Aile Mahkemeleridir.
Aile Mahkemesi’nin olmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.
Boşanma davasında maddi/manevi tazminat ile nafaka talep edebilir miyim ?
Evet. Şartlar oluştuğu takdirde talep edilebilir.
Eşimin adına kayıtlı malvarlığı bulunmaktadır. Boşanma davasında bunları talep edebilir miyim?
Bu tarz talepler için ayrıca bir dava açılmalıdır.
Malvarlığını ilgilendiren katılma alacağı, katkı payı alacağı ve değer artış payı alacağına yönelik talepler, boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren bir yıl içerisinde yine aile mahkemesinde mal rejimimin tasfiyesi davası açılarak öne sürülebilir.
Boşanma davası ile beraber açılsa dahi boşanma davası bekletici mesele yapılacaktır.
Ziynet eşyalarım eşimde kaldı bunları nasıl geri alabilirim ? Boşanma davasında bunları da talep edebilir miyim?
Evet, ziynet eşyaları için ayrı bir dava açmaya gerek yoktur.
Harcı ödenmek suretiyle boşanma davası ile beraber talep edilebilir.
Ancak önemli olan husus ziynet eşyasına ilişkin iddiaları somutlandırabilmek, delillendirebilmektir.
Bu sebeple avukat takibi ile bu tarz dosyaların yürütülmesi tavsiye edilmektedir.
1 yıldan az süredir evliyiz, boşanma davası açabilir miyim ?
Çekişmeli boşanma davası açılabilmektedir.
Anlaşmalı boşanma davası için 1 yıldır evli olmak şartı aranmaktadır.
Boşanma Davasının masrafı ne kadardır ?
Boşanma davasının açılması için gerekli harç ve giderlerin mahkeme veznesine yatırılması gerekmektedir.
Aksi takdirde mahkeme eksik harç ve giderin tamamlattırılması için süre verir.
Bu süre içinde eksiklik tamamlanmazsa dava açılmamış sayılır.
Her dosyanın içeriğine göre değişmekle beraber 2022 yılı için ortalama masraf 500 TL – 750 TL arasındadır.
Boşanma davasında taraflar duruşmaya katılır mı , katılması zorunlu mudur ?
Tarafların avukat tutması halinde duruşmaya katılması zorunlu değildir. Ancak katılmamaları içinde herhangi bir engel yoktur.
Boşanma davası açmak için 3 yıl beklemek ne demektir?
Daha önce açılan bir boşanma davasının reddine karar verilirse; boşanma davasının reddi kararının kesinleşmesinin üzerinden 3 yıl geçince ve bu süre içerisinde taraflar bir araya gelmemiş ise taraflardan birisinin Fiili Ayrılık Nedeniyle Boşanma davası açma hakkı bulunmaktadır.
Çocukların velayeti babaya verilir mi ?
Evet verilebilir.Ancak genel olarak müşterek çocukların velayeti anneye verilmektedir. Her ne kadar uygulamada çocukların velayeti anneye verilse de; baba çocukların annesinin yanında kalacak olmasının onların menfaatine olmadığını ispatlar veya haklı bir gerekçe sunarsa velayetleri alabilir.
YUKARIDA YER ALAN BİLGİLER IŞIĞINDA HAK KAYBI YAŞANMAMASI İÇİN SÜRECİN PROFESYONEL BİR DESTEK ALINARAK ALANINDA YETKİN BİR AVUKAT TARAFINDAN YÜRÜTÜLMESİ TAVSİYE EDİLMEKTEDİR.
PROFESYONEL DESTEK İÇİN KİLİS BOŞANMA AVUKAT CEVDET DENİZ BAYDIN GSM: 05069055576
